5.2.2
同角三角函数的基本关系
(
一
)
学习目标
1
.
能推导同角三角函数的基本关系式
.
2
.
能利用同角三角函数的基本关系式进行一些求值运算
.
教材知识梳理
同角三角函数的基本关系
(1)
平方关系
:sin
2
α
+cos
2
α
=
1
.
(2)
商数关系
:
=
tan
α
(
α
≠
k
π+
,
k
∈
Z)
.
注意
:(1)“
同角
”
有两层含义
,
一是
“
角相同
”,
二是对
“
任意
”
一个角
(
在使函数有意义的前提下
)
都成立
,
即与角的表达形式无关
,
如
sin
2
2
α
+cos
2
2
α
=1
成立
,
但是
sin
2
α
+cos
2
β
=1
就不一定成立
.
(2)sin
2
α
是
(sin
α
)
2
的简写
,
读作
“sin
α
的平方
”,
不能将
sin
2
α
写成
sin
α
2
,
前者是
α
的正弦的平方
,
后者是
α
2
的正弦
.
【质疑辨析】
(
正确的打
“√”,
错误的打
“×”)
(1)
对任意角
α
,sin
2
+cos
2
=1
都成立
.
(
√
)
(2)
对任意角
α
,tan
α
=
都成立
.
(
×
)
(3)
若
cos
α
=0,
则
sin
α
=1
.
(
×
)
(4)
若
sin
α
=
,
则
cos
α
=
=
.
(
×
)
教材典题变式
【例
1
】
(
源于
P183
例
6)
(1)
已知
sin
α
=-
,
且
α
是第三象限角
,
求
cos
α
,tan
α
的值
;
(2)
已知
cos
α
=-
,
求
sin
α
和
tan
α
的值
;
(3)
已知
tan
α
=2,
求
sin
α
与
cos
α
的值
.
【详解】
(1)
因为
sin
2
α
+cos
2
α
=1,
所以
cos
2
α
=1-sin
2
α
=1-
=
.
又因为
α
是第三象限角
,
所以
cos
α
<0,
即
cos
α
=-
,
所以
tan
α
=
=-
×
-
=
.
(2)sin
2
α
=1-cos
2
α
=1-
=
,
因为
cos
α
=-
<0,
所以
α
是第二或第三象限角
,
当
α
是第二象限角时
,sin
α
=
,tan
α
=
=-
;
当
α
是第三象限角时
,sin
α
=-
,tan
α
=
=
.
(3)
因为
tan
α
=2>0,
所以
α
是第一或第三象限角
.
因为
tan
α
=2,
所以
=2,
即
sin
α
=2cos
α
,
代入
sin
2
α
+cos
2
α
=1,
得
cos
2
α
=
.
当
α
为第一象限角时
,cos
α
=
,
sin
α
=2cos
α
=
;
当
α
为第三象限角时
,cos
α
=-
,
sin
α
=2cos
α
=-
.
【归纳总结】
已知一个三角函数值求其余两个值
(
知一求二
)
利用同角三角函数的平方关系
sin
2
α
+cos
2
α
=1
和商数关系
=tan
α
α
≠
k
π+
,
k
∈
Z
,
可以实现在
sin
α
,cos
α
,tan
α
三个值之间
“
知一求二
”,
即知道其中一个可以求其余两个
.
注意
:
若题目中没有指出
α
是第几象限角
,
必须由题设条件推断
α
可能是第几象限的角
,
再分情况讨论
.
教材拓展延伸
【例
2
】已知
tan
α
=3,
计算下列各式的值
.
(1)
;
(2)
;
(3)sin
2
α
-2sin
α
cos
α
+1
.
【详解】
(1)
原式
=
=
=
.
(2)
原式
=
=
=-
.
(3)
原式
=
+1=
+1=
+1=
.
【归纳总结】
对于
sin
α
,cos
α
的齐次分式
,
可以弦化切
1
.
已知
tan
α
的值
,
可以求
或
的值
,
将分子分母同除以
cos
α
或
cos
2
α
,
化成关于
tan
α
或
tan
2
α
的式子
,
从而达到求值的目的
.
2
.
对于
a
sin
2
α
+
b
sin
α
cos
α
+
c
cos
2
α
的求值
,
可看成分母是
1,
利用
1=sin
2
α
+cos
2
α
进行代替后分子分母同时除以
cos
2
α
,
得到关于
tan
α
和
tan
2
α
的式子
,
从而可以求值
.
【例
3
】已知
sin
α
+cos
α
=
,
α
∈
(0,π)
.
(1)
求
sin
α
cos
α
的值
;
(2)
求
sin
α
-cos
α
的值
.
【详解】
(1)
因为
sin
α
+cos
α
=
,
所以
(sin
α
+cos
α
)
2
=
,
所以
1+2sin
α
cos
α
=
,
于是
sin
α
cos
α
=-
.
(2)
因为
2sin
α
cos
α
=-
<0,
又
α
∈
(0,π),
所以
sin
α
>0,cos
α
<0,
所以
α
∈
,π
,
所以
sin
α
-cos
α
=
=
.
【例
4
】已知
sin
α
·cos
α
=-
,
α
∈
(0,π),
求
cos
α
-sin
α.
【详解】因为
sin
α
cos
α
=-
<0,
所以
α
∈
,π
,
所以
cos
α
-sin
α
<0,
cos
α
-sin
α
=-
=-
=-
.
【归纳总结】
对于
sin
α
±cos
α
与
sin
α
cos
α
,
可以知一求二
.
sin
α
±cos
α
,sin
α
cos
α
三个式子关系密切
,
已知
sin
α
±cos
α
,sin
α
cos
α
中的一个
,
可以求剩下两个式子的值
,
涉及的三角恒等式有
:
(1)(sin
α
+cos
α
)
2
=1+2sin
α
cos
α
;
(2)(sin
α
-cos
α
)
2
=1-2sin
α
cos
α.
【例
5
】已知关于
x
的方程
5
x
2
+
x
+
m
=0
的两根为
sin
θ
,cos
θ.
(1)
求
的值
;
(2)
求
m
的值
;
(3)
若
θ
为
△
ABC
的一个内角
,
求
tan
θ
的值
,
并判断
△
ABC
的形状
.
【详解】
(1)
因为关于
x
的方程
5
x
2
+
x
+
m
=0
的两根为
sin
θ
,cos
θ
,
所以
sin
θ
+cos
θ
=-
,sin
θ
cos
θ
=
,
所以
=
=-
=sin
θ
+cos
θ
=-
.
(2)
因为由
(1)
可得
sin
θ
+cos
θ
=-
,sin
θ
cos
θ
=
,
平方可得
1+2sin
θ
cos
θ
=1+
=
,
所以
m
=-
.
(3)
因为
sin
θ
+cos
θ
=-
,sin
θ
cos
θ
=-
,
θ
为
△
ABC
的内角
,
所以
sin
θ
=
,cos
θ
=-
,
所以
tan
θ
=
=-
,
所以
θ
为钝角
,
故
△
ABC
是钝角三角形
.
2023-2024学年高中数学人教A版必修第一册 第五章 5.2.2 同角三角函数的基本关系(一) 学案